Δυο λόγια, οι εντυπώσεις μου για το μυθιστόρημα του Xenofon Contiades «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος.
Το βιβλίο αφηγείται, με χρονικό πλαίσιο κυρίως την περίοδο από το 1945 έως τον 1952, την ιστορία, κατά βάση, της σύλληψης, καταδίκης και εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και του Δημήτρη Μπάτση που εκτελέστηκε μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη στις 30 Μαρτίου του 1952. Στο ίδιο πλαίσιο αναπτύσσεται και η ιστορία των λοιπών πρωταγωνιστών της δίκης εκείνης. Κι αν αναμφίβολα ο Νίκος Μπελογιάννης, ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο, είναι η προσωπικότητα εκείνη που έγινε ευρύτερα γνωστή και η ακτινοβολία της κάλυψε τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της δίκης εκείνης αλλά και της εκτέλεσης που ακολούθησε, η ιστορία του Δημήτρη Μπάτση (ένας αστός διανοούμενος της εποχής), στην οποία, κατά την άποψή μου, στέκεται ίσως περισσότερο το βιβλίο, είναι εξίσου συναρπαστική αλλά και αποκαλυπτική του βαθέως κράτους της εποχής. Οι εκτελέσεις αυτές υπήρξαν μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας και ξεσήκωσαν διεθνή κατακραυγή. Λίγα όμως γνωρίζουμε δυστυχώς οι περισσότεροι σήμερα για το πλαίσιο της εποχής και την «καχεκτική δημοκρατία» που καθήλωνε το ελληνικό κράτος σε μια διχαστική λογική που όμοιά της δύσκολα έβρισκε κανείς στην Ευρώπη της εποχής και στην οποία μας εισάγει εξαιρετικά το βιβλίο μέσα σε ένα νουάρ λογοτεχνικό σκηνικό. Ο συγγραφέας αναπτύσσει την ιστορία σε μια τριτοπρόσωπη αφήγηση και αλλάζει συχνά το χρόνο, τον τόπο και τα πρόσωπα στα οποία εστιάζει την αφήγησή του, αξιοποιώντας συνήθως σύντομες και σφιχτές νοηματικά εξιστορήσεις των επιμέρους επεισοδίων της πλοκής. Η πλοκή ξεκινά εντυπωσιακά από το τέλος, περιγράφοντας την εκτέλεση του Μπελογιάννη, του Μπάτση, του Αργυριάδη και του Καλούμενου και επιστρέφει στη συνέχεια στο παρελθόν για να πιάσει το νήμα της ιστορίας από το 1945, ώστε να εντάξει την ιστορία αυτή στο πλαίσιο της εποχής.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα αξιόλογο και ενδιαφέρον μυθιστόρημα, το οποίο συστήνω σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την εποχή εκείνη και όχι μόνο.
Τα ονόματα των εκτελεσθέντων θα τα βρει κανείς σε μνημεία στην Αθήνα, στο πάρκο Χωροφυλακής στη Μεσογείων και σε ένα μνημείο εκτελεσθέντων στο Γουδί, πίσω από το Νοσοκομείο Σωτηρία. Αξίζουν νομίζω μια επίσκεψη.
Γρηγόρης Αυδίκος